ด้วยความที่ทวีปแอฟริกามีพื้นที่ขนาดกว้างใหญ่ไพศาลเทียบเป็นอันดับสองของโลก จึงทำให้มีประชาชนหลายเผ่าพันธุ์ ส่งผลต่อเรื่องของความนับถือในศาสนาที่แตกต่างกัน โดยแบ่งออกได้เป็น 2 กลุ่มใหญ่ คือ
- กลุ่มศาสนาที่ไม่ได้มีอยู่แต่เดิม เช่น ศาสนาคริสต์ อิสลาม ยิว และฮินดู
- กลุ่มศาสนาที่มีอยู่ดั้งเดิม
ซึ่งในที่นี้จะขอกล่าวถึงกลุ่มศาสนาที่มีอยู่เดิม โดยแต่ละชนเผ่าจะนับถือในเรื่องของสิ่งต่างๆ ดังนี้
- เชื่อในพระเจ้าว่าสูงสุด
ตามความเชื่อได้ระบุไว้ว่าเทพเจ้าของแต่ละท้องถิ่นจะอยู่ภายใต้อำนาจของพระเจ้าผู้ยิ่งใหญ่ พระองศ์ทรงเป็นทุกสิ่งมีอำนาจสูงสุดสามารถที่จะให้กำเนิดโลกและสรรพสิ่งทั้งหมดได้ ซึ่งในความเข้าใจลักษณะเช่นนี้ก็จะพบได้ในตำนานธรรมของพวกโยรูบา (Yoruba) เป็นชนพื้นเมือง กลุ่มหนึ่งในแอฟริกา
- เชื่อในเรื่องของดวงวิญญาณ
ชาวแอฟริกาเชื่อว่าในโลกใบนี้ล้วนมีดวงวิญญาณต่างๆเต็มไปหมด แฝงอยู่ในธรรมชาติ เช่น ป่าไม้ ลำธาร พื้นดิน ทะเล ท้องฟ้า หมู่บ้านในแถบแอฟริกาตะวันตกจึงนิยมสร้างวัดถวายหรืออาจให้พระมาทำพิธีเซ่น ไหว้พระแม่ธรณี เป็นต้น บางพื้นที่ก็นำน้ำมาเป็นสื่อสำคัญอันศักดิ์สิทธิ์ในแต่ละขั้นตอนของการทำพิธี เช่น พิธีอาบน้ำเด็กแรกเกิด ซึ่งจะใช้ “น้ำเป็น” หมายถึงน้ำที่ไม่ได้ผ่านการต้มมาก่อน เพราะการต้มคือไม่เคารพหรือทำลายวิญญาณและพลังในน้ำ
- ความเชื่อในอำนาจของวิญญาณบรรพบุรุษของชาวแอฟริกัน
ในศาสนาของชาวแอฟริกาจะแยกวิญญาณของบรรพบุรุษกับวิญญาณที่แฝงอยู่ในธรรมชาติออกจากกันเป็นคนละส่วน โดยยังมีความเชื่อว่าวิญญาณบรรพบุรุษจะมีความสัมพันธ์กับความเป็นความตายของเผ่าพันธุ์ พวกเขาคิดว่าการที่ภูเขาไฟระเบิด น้ำท่วม หรือภัยพิบัติต่างๆ เกิดขึ้นจากความสาปแช่งของบรรพบุรุษที่ล่วงลับไปแล้ว ดังนั้นลูกหลานจึงควรให้ความเคารพกราบไหว้ด้วยผลผลิตที่มาจากแรงงานของพวกเขา
- การเซ่นไหว้
ถือว่าเป็นพิธีกรรมอีกรูปแบบหนึ่งที่จะช่วยเชื่อมโยงความสัมพันธ์ระหว่างมนุษย์กับเทวดา รวมทั้งดวงวิญญาณของบรรพบุรุษด้วย ชาวพื้นเมืองบางเผ่าจึงมักจะเซ่นไหว้สิ่งศักดิ์สิทธิ์เหล่านี้อยู่เป็นประจำทุกวัน ด้วยการแบ่งน้ำหรืออาหารเล็กน้อยนำไปเซ่นไหว้ แต่ถ้าหากกรณีที่ต้องออกรบพวกเข้าจะฆ่าสัตว์เพื่อนำเลือดไปเซ่น เช่น นก แพ แกะ วัว และควาย เป็นต้น การทำเช่นนี้ เชื่อว่าเป็นการแสดงความสัมพันธ์ต่อกันเหมือนกับเป็นชีวิตเดียวกัน
อย่างไรก็ตามในปัจจุบันศาสนาแบบดั้งเดิมของชาวแอฟริกาได้ถูกรุกรานมากขึ้น ทั้งจากศาสนาอื่นๆและจากสังคมที่เข้าสู่ยุคอุตสาหกรรม ส่งผลต่อประชาชนที่เริ่มจะมีความห่างเหินออกจากศาสนาเก่าแก่ที่สืบต่อกันมา แต่ก็ยังมีบางส่วนที่ยิ่งมั่นตามวิถีชีวิตความเชื่อแบบเดิมๆของตน